Gdy Wikipedia kocha kliki bardziej niż noblistów
Wikipedia: kultura kliku
Problemem nie jest sama Jenna Jameson. Problemem jest to, co Wikipedia odzwierciedla: kultura kliku wygrywa z kulturą osiągnięć. W 2007 roku, gdy artykuł o Jameson został zgłoszony do statusu „wyróżnionego", wybuchła dyskusja. Jeden z edytorów napisał wprost: „Jestem przekonany, że wkład pani Jameson w historię świata nie jest porównywalny z tymi ludźmi, więc 60 KB to zdecydowanie za dużo". Inni edytorzy dyskutowali, czy biogram powinien rzeczywiście mieć taką długość, biorąc pod uwagę jej historyczne znaczenie w porównaniu do postaci takich jak Mahatma Gandhi (wówczas 66 KB), Nelson Mandela (51 KB) czy Matka Teresa (31 KB). Zwracano uwagę, że artykuł o Jameson był przesadnie obszerny w stosunku do jej wkładu w światową historię, a porównanie z wielkimi postaciami nie wypada korzystnie.
Podsumowując, dyskusja była daleka od prostego sporu o długość - była to debata o balansie między znaczeniem historycznym a dostępnością źródeł, neutralnością, kompletnością i specyfiką tematu, który dla wielu jest wciąż kontrowersyjny, a jednocześnie dla wielu zasługuje na solidne udokumentowanie. Artykuł o Jameson uważano ostatecznie za dobry wzór dla biogramów osób z branży rozrywkowej dla dorosłych, mimo że wygenerował pytania o to, jak Wikipedia traktuje różne kategorie postaci.
Patrząc na rozbudowany artykuł o Jennie Jameson, można zadać sobie pytanie: czy Wikipedia naprawdę odzwierciedla to, co najbardziej istotne? Czy może raczej to, co łatwo dostępne i co najbardziej klikalne? Bo skoro biogram gwiazdy porno, pełen detali i ciekawostek, rośnie jak na drożdżach, a artykuły o wybitnych naukowcach często są zwięzłe i skromne, to znaczy, że coś tu jest nie ten tego.
Uwaga mediów jest mocno wykrzywiona w kierunku „łatwych tematów”
Naukowcy jednak - w bardzo zdecydowanej większości - nie mają agentów PR, nikt ich nie nagrywa na TikToku ani nie robi efektownych sztuczek z testami laboratoryjnymi: "siema kochani, dzisiaj będzie ziemniak z octem 💋" - a ich prace są ukryte w czasopismach wymagających czasami niezłej dawki samozaparcia. W efekcie mimo że płynnie wyjaśniają działanie kwantów, znikają w gąszczu tych, którzy mają większą szansę na medialny rozgłos i pikselowe lajki. I tak Wikipedia, zamiast być encyklopedią wiedzy, staje się encyklopedią „co jest na topie”.
Taki paradoks internetu to efekt nie tylko technologii, ale też ludzkich wyborów, gdzie algorytmiczne mechanizmy selekcji nadal promują to, co klikalne, a niekoniecznie wartościowe.
Więc tak, internet miał nas wszystkich uczynić mądrzejszymi, ale czasem przeciwnie – staje się największym show na Ziemi, gdzie naukowcy muszą dzielić scenę z celebrytami od rozrywki dla dorosłych. I to właśnie ogląda (oraz czyta) algorytm, który ma nas uczyć.
Przeciętny naukowiec kontra przeciętny patocelebryta – jak Wikipedia odzwierciedla internetowe fascynacje
Owszem, Einstein czy Marie Curie to światowe legendy, z bogato rozbudowanymi artykułami na Wikipedii. Ale co z tymi naukowcami, którzy nie załapali się do popkulturowych kanonów? Ich biografie znikają w gąszczu suchych faktów, a ich dziesiątki publikacji nie mają szansy pobić viralowego treściowego jazgotu. Bo kto kliknie „Suchy raport o molekularnej biologii” zamiast „Sensacyjny wywiad z gwiazdą porno”?
Tymczasem branża porno ma dla swoich gwiazd tysiące szczegółowych haseł, rankingów, oddzielnych stron, setki filmów, list pseudonimów i bogactwo informacji o nagrodach. Nie ma w tym nic złego, jest to po prostu dokumentacja pewnego fragmentu kultury. Problem pojawia się wtedy, gdy proporcje się wypaczają - kiedy naukowcy, którzy naprawdę poszerzają granice ludzkiej wiedzy, zastępowani są przez celebrytów patologii.
Globalnie to samo wikingowanie mediów i internetów: gangsterzy jak Pablo Escobar albo Charles Manson mają więcej ekranowego czasu i rozbudowanych biografii niż dziesiątki wybitnych naukowców razem wziętych. To wzorzec, gdzie mroczne, skandaliczne historie robią największą furorę, a Wikipedia we wszystkich językach odzwierciedla to zjawisko.
Polska to nie wyjątek. Mamy tu króla złodziei i masę gangsterów - ich życie rozpisane jest jak scenariusz filmu akcji, a ich artykuły wzbudzają większe zainteresowanie niż prace wielu uczonych. W mediach też można zobaczyć „gwiazdy pod celą” - celebrytów z przeszłością kryminalną, którzy zyskują „reformowany” wizerunek i masową popularność. Zresztą wiesz jak jest..
Internet miał nas uczynić mądrzejszymi, ale zamiast tego stał się miejscem, gdzie gangsterzy mają więcej fanów niż laureaci Nobla, a gwiazdy porno dostają dłuższe biografie niż ludzie, którzy ratują życie. I nie, to nie wina Jenny Jameson ani króla złodziei. Problem leży w nas - w tym, co klikamy, co udostępniamy, czym się zachwycamy. Algorytm nie ma moralności. On tylko odbija nasze wybory i nagradza to, co działa. A działa sensacja, patologia, drama i krzyk.
Naukowcy, którzy poświęcili życie na ratowanie ludzkości? Ciekawe, ale mało klikalne. Gangster, który przemycał narkotyki we własnym brzuchu? No, teraz mówimy. Bo to ma emocje, napięcie, dramaturgię - wszystko, czego potrzebuje mózg spragniony dopaminy.
Dobra wiadomość jest taka, że zawsze można zacząć od nowa. Wikipedia, internet, nawet TikTok - to wszystko działa według jednej zasady: dostajesz to, czego szukasz. Więc może warto wreszcie poszukać czegoś wartościowego? Może też czas odgracić swoje życie z bzdur? Bo jeśli tego nie zrobimy, za jakiś czas Wikipedia będzie miała dłuższy artykuł o kotku z Instagrama niż o człowieku, który wynalazł szczepionkę na raka.
Cześć!
**Gwarantuję Ci niezmienność moich treści**
Hash artykułu:
ID transakcji: sprawdź OP_RETURN i porównaj jego hash
Komentarze
Prześlij komentarz